مسیر طراحی پرسونا

در فایل فرآیند دقیق پرسونا بعد از توضیح نقشه راهی که در این فرایند طی خواهیم کرد از ورودی‌های پرسونا صحبت کردیم. پنج دسته کلی شامل (اطلاعات دموگرافیک ،نیازها، اهداف، ویژگی‌های شخصیتی، موانع تصمیم‌گیری و نقاط درد) را توضیح دادیم و در تمرین آن خواستیم که به این فکر کنیم، به چه اطلاعاتی از مخاطبمان نیاز داریم. امیدواریم با دیدن آن فایل و انجام تمرین، زاویه نگاه مشترکی نسبت به ادامه مسیری که طی می‌کنیم ‌پیدا کرده باشیم. تا بتوانیم وارد موضوع پرسشنامه پرسونا شویم.

در فایل برنامه‌ریزی و تعریف مسئله، موضوع را شفاف‌تر کردیم و به طور خاص سه سوال زیر را جواب دادیم:
۱٫ چه اطلاعاتی از مخاطب نیاز داریم؟
۲٫ از چه منابعی این اطلاعات را می‌توانیم به‌دست آوریم؟
۳٫ از چه روش‌هایی می‌توانیم به اطلاعات مورد نیاز برسیم؟

طبق نقشه راه پرسونا الآن در مرحله جمع‌آوری اطلاعات هستیم. در این پست لیستی از اطلاعاتی که برای طراحی پرسونا اقامتگاه بوم‌گردی شیرگاه برایمان مهم است را لیست می‌کنیم و سپس مشخص می‌کنیم ما در این‌جا به کدام اطلاعات نیاز داریم و برای رسیدن به آن‌ها چه طور سوال بنویسم.
(پیش‌نیاز این پست، پست‌های فرآیند دقیق پرسونا و برنامه‌ریزی و تعریف مسئله هستند. اگر آن‌ها را مطالعه نکرده‌اید پیشنهاد می‌کنیم اول آن دو فایل قبلی را مطالعه کنید و بعد به ما در این پست ملحق شوید)

 

طراحی پرسونا بعد از برنامه‌ریزی

 

قبل از پرسنشنامه پرسونا، لازم است مشخص کنیم: چه اطلاعاتی از مخاطبمان برای شناخت پرسونا لازم داریم؟

لیستی از سوالاتی که احساس می‌کنیم در شناخت مخاطب اقامتگاه بومگردی شیرگاه به ما کمک خواهد کرد را بدون اولویت‌بندی آماده می‌کنیم. در هر موضوعی که مدنظرتان هست آزادانه لیستی از اطلاعاتی که احساس می‌کنید لازم دارید از مخاطب‌تان بدانید،  بنویسید. در این جا اطلاعات را فیلتر نکنید و هرآن‌چه به ذهنتان می‌رسد بنویسید. در ادامه فیلتر و اولویت‌بندی می‌کنیم.

 

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”3,4,5,6″ ihc_mb_template=”3″ ]

تمرین ۱: پیشنهاد ما این است که شما هم روی همین موضوع (اقامتگاه بومگردی شیرگاه )کار کنید تا کامل موضوع را درک کرده و بعد سراغ کسب و کار خودتان یا موضوعات دیگر بروید. قبل از دیدن سوال‌های زیر خودتان این کار را انجام دهید و بعد ببینید چه اطلاعاتی بوده که به آن توجه نکرده‌اید و چه اطلاعاتی شما نوشته‌اید و در لیست زیر نیامده است. از صفر شروع نکنید، پنج دسته اطلاعاتی که در پست فرآیند دقیق پرسونا گفتیم را در ذهنتان مرور کنید و سوالات را بنویسید.

 

لیست سوالاتی برای شناخت مخاطب اقامتگاه بومگردی شیرگاه

 سن شون چقدره؟
 مجردن یا متاهل؟ بچه دارن یا نه؟ چند تا؟ بچه هاشون چند ساله هستن؟
 بیشتر سفر خانوادگی میرن یا دوستانه؟ یا هر دو؟
 درآمدشون و سطح مالی‌شون چقدر هست؟
 از کجا میان؟ کدوم شهر؟ کدوم محله ؟
 میزان حساسیت‌شون به قیمت چقدره؟
 هدف‌شون از این سفر چیه؟ دنبال آرامش و ریلکس کردن هستن یا بازی و رقص و شادی یا تجربه‌های ناب طبیعی یا…؟
 اصولاآدم‌های فالووری هستن یا نه؟
 چقدر اهل تجربه و ریسک هستن؟ چقدر تجربه‌های محلی رو دوست دارن ؟
 رابطه‌شون با تکنولوژی چطوره؟
 محل اقامت رو چطور انتخاب می‌کنن؟
 چقدر سفر میرن؟ چند تا در سال؟ سفر داخلی؟ خارجی؟
 چقدر شمال میرن؟ معمولا کدوم شهر شمال میرن؟
 وسیله سفرشون چی هست؟
 گردشگرانی که فالو می‌کنند کیا هستن؟
 آیا دنبال سرگرمی در اقامتگاه هستند یا تجربه‌های طبیعی؟
 به مسائل بهداشتی چقدر حساسن؟
 چقدر امنیت مانع اومدنشون به اقامتگاه‌های بومگردی میشه؟
 از چه چیزایی ممکنه خوششون نیاد تو اقامتگاه و از چه چیزایی ممکنه ذوق زده بشن؟
 دسترسی اقامتگاه به مکان‌های گردشگری چقدربراشون مهم هست؟
 بیشتر به مکان‌های سنتی و اصیل علاقه دارن یا مکان‌های لوکس و مجلل؟
 آیا بار اولی هست که به شیرگاه میان یا نه؟
 بار اولی هست که در بوم‌گردی اقامت دارن؟ اگه قبلا رفتن اقامتگاه بومگردی کجا بوده؟ چه جوری اقامتگاه‌های بومگردی رو پیدا می‌کنن؟
 آیا به اقامتگاه صرفا به چشم یک جای خواب نگاه می‌کنن یا دوست دارن بیشتر وقتشون رو تو اقامتگاه باشن؟
 دوست دارن امکانات آشپزی داشته باشن تا خودشون غذا تهیه کنن، یا حوصله آشپزی تو سفر رو ندارن و غذای آماده می‌خوان؟ چه غذایی؟
 چقدر ریسک می‌کنن برای تست غذاهای محلی ؟
 چقدر دنبال شناخت و خرید صنایع دستی اون منطقه هستن؟
 از آب شیر استفاده می‌کنن یا آب معدنی می‌خوان؟ برای چای چطور؟
 چند تا سفر تو سال میرن معمولا؟
 اگه اینجا بهشون خوش بگذره چقدر احتمال داره بازم بیان همین‌جا یا ترجیح میدن برن یه جای جدید دیگه؟
 چقدر ریسک‌پذیر هستن؟
 چقدر آدم‌های درون‌گرا یا برون‌گرایی هستند؟
 چقدر توی تجربه های زندگی ماجراجو هستند؟

 

استفاده از روش پرسشنامه برای شناخت مخاطب

 

حالا می‌توانیم اطلاعاتی که در بالا لیست کرده‌ایم را دسته‌بندی کنیم و مشخص کنیم که ما برای رسیدن به کدام اطلاعات، سوال طرح می‌کنیم. در این‌جا سوال‌هایی که می‌توانیم از طریق پرسش‌نامه به جوابشان برسیم را انتخاب می‌کنیم. ( عموما سوال‌هایی که به دنبال چرایی یک موضوع هستند نمی‌توانند از طریق پرسشنامه ما را به جواب خوبی برسانند چون نیاز به صحبت رفت‌ و برگشتی دارند و در این شرایط مصاحبه و روش‌های دیگر بهتر هستند).

دسته‌بندی رنگی لیست بالا
سوال‌های رفتار سفر رفتن 
 سوال‌های ویژگی‌های شخصیتی‌
 سوال‌های دموگرافیک
 سوال‌های مرتبط با بوم‌گردی

 

 سن‌شون چقدره؟
 مجردن یا متاهل؟ بچه دارن یا نه؟ چند تا؟ بچه هاشون چند ساله هستن؟
 بیشتر سفر خانوادگی میرن یا دوستانه؟ یا هر دو؟
 درآمدشون و سطح مالی‌شون چقدر هست؟
 از کجا میان؟ کدوم شهر؟ کدوم محله ؟
 میزان حساسیت‌شون به قیمت چقدره؟
 هدف‌شون از این سفر چیه؟ دنبال آرامش و ریلکس کردن هستن یا بازی و رقص و شادی یا تجربه‌های ناب طبیعی یا…؟
 اصولاآدم‌های فالووری هستن یا نه؟
 چقدر اهل تجربه و ریسک هستن؟ چقدر تجربه‌های محلی رو دوست دارن ؟
 رابطه‌شون با تکنولوژی چطوره؟
 محل اقامت رو چطور انتخاب می‌کنند؟
 چقدر سفر میرن؟ چند تا در سال؟ سفر داخلی؟ خارجی؟
 چقدر شمال میرن؟ معمولا کدوم شهر شمال میرن؟
 وسیله سفرشون چی هست؟
 گردشگرانی که فالو می‌کنند کیا هستن؟
 آیا دنبال سرگرمی در اقامتگاه هستند یا تجربه‌های طبیعی؟
 به مسائل بهداشتی چقدر حساسن؟
 چقدر امنیت مانع اومدنشون به اقامتگاه‌های بومگردی میشه؟
 از چه چیزایی ممکنه خوششون نیاد تو اقامتگاه و از چه چیزایی ممکنه ذوق زده بشن؟
 دسترسی اقامتگاه به مکان‌های گردشگری چقدربراشون مهم هست؟
 بیشتر به مکان‌های سنتی و اصیل علاقه دارن یا مکان های لوکس و مجلل؟
 آیا بار اولی هست که به شیرگاه میان یا نه؟
 بار اولی هست که در بوم‌گردی اقامت دارن؟ اگه قبلا رفتن اقامتگاه بومگردی کجا بوده؟ چه جوری اقامتگاه‌های بومگردی رو پیدا می‌کنن؟
 آیا به اقامتگاه صرفا به چشم یک جای خواب نگاه می‌کنن یا دوست دارن بیشتر وقتشون رو تو اقامتگاه باشن؟
 دوست دارن امکانات آشپزی داشته باشن تا خودشون غذا تهیه کنن، یا حوصله آشپزی تو سفر رو ندارن و غذای آماده می‌خوان؟ چه غذایی؟
 چقدر ریسک می‌کنن برای تست غذاهای محلی ؟
 چقدر دنبال شناخت و خرید صنایع دستی اون منطقه هستن؟
 از آب شیر استفاده می‌کنن یا آب معدنی می‌خوان؟ برای چای چطور؟
 چند تا سفر تو سال میرن معمولا؟
 اگه اینجا بهشون خوش بگذره چقدر احتمال داره بازم بیان همین‌جا یا ترجیح میدن برن یه جای جدید دیگه؟
 چقدر ریسک‌پذیر هستن؟
 چقدر آدم‌های درون‌گرا یا برون‌گرایی هستند؟
 چقدر توی تجربه های زندگی ماجراجو هستند؟

 

دسته‌بندی بالا ، کمک می‌کند تا هم راحت‌تر بتوانیم پرسشنامه آماده کنیم و به این فکر کنیم که در آن دسته چه سوالات دیگری می‌توانیم بپرسیم؟

تمرین ۲
چه سوال‌های دیگری می‌توان به لیست بالا (پرسشنامه پرسونا) اضافه کرد تا اطلاعات بیش‌تری از رفتار سفر مخاطبین بدست آوریم؟

 

سوال مستقیم و غیر مستقیم

 

سوال و هدف سوال در پرسشنامه پرسونا (سوال‌های مستقیم یا غیرمستقیم)

حالا ما لیستی از اطلاعاتی داریم که می‌خواهیم از مخاطبانمان به‌دست آوریم. خیلی وقت‌ها بعضی از دوستان همین سوالات را مستقیما به یک پرسشنامه منتقل می‌کنند و بعد هم یا به نتیجه‌ای نمی‌رسند یا با یک نتیجه غیرقابل استناد پیش میروند. در پست قبلی هم گفته شد ما هر سوالی را نباید از مخاطب بپرسیم. خیلی وقت‌ها کاری که باید انجام دهیم را می‌خواهیم از مخاطب بپرسیم. احتمالا در پرسش‌نامه‌ها دیده باشید که پرسیده شده به نظر شما مهم‌ترین چالش مالی‌ای که کسب‌وکار شما دارد چیست؟ خب اگر مخاطب این را می‌دانست که چه نیازی به ما داشت که برفرض مشکل مالی او را حل کنیم. این وظیفه ماست که این مشکل را کشف کنیم نه این که از مخاطب بپرسیم. پس دقت کنیم، سوالاتی که وظیفه ماست پیدا کنیم را مستقیم از مخاطب نپرسیم.

نکته دیگر این است که باید دقت کنیم چه سوالی را می‌توانیم مستقیم بپرسیم و چه سوالی باید غیرمستقیم پرسیده شود. مثلا این که چند سالتونه؟ از کجا اومدین و سوالاتی از این جنس را که جواب مشخصی دارند را می‌توان مستقیم پرسید اما بعضی اطلاعات کشف‌کردنی و فهمیدنی هستند و مخاطب ما لزوما خودش هم جواب را نمی‌داند و ما باید با سوال‌های غیر مستقیم آن اطلاعاتی که هدف قرار دادیم را بپرسیم. مثلا برای این که بخواهیم بدانیم اصولا مخاطب ما در طیف وفاداری به محصول در کجای طیف قرار می‌گیرد، نمی‌توانیم مستقیم این سوال را بپرسیم که آیا شما اصولا ترجیح میدهی به یک محصول وفادار باشی یا دوست داری محصولات متنوع را امتحان کنی؟ یا این که طیفی مشخص کنیم از این که در وفاداری به محصول (product loyalty) در کجای این طیف قرار می‌گیرید. وفادار (Loyal)، بی‌طرف (Neutral) ، تنوع‌طلب (Fickle).به جای اینکار، مجموعه‌ای از سوالات را مشخص می‌کنیم که ما را به این اطلاعات برساند …

o معمولا برای صبحانه یک پنیر مشخص که از طعمش مطمئن هستید را می‌خرید یا پنیرهای متنوع را امتحان می‌کنید؟
o عادت دارید به یک آرایشگر ثابت که از نوجوانی می‌رفتید بروید یا اگر محل زندگی خود را تغییر بدهید، آن‌را هم عوض می‌کنید؟
o معمولا از یک برند مشخص کفش می‌خرید یا …؟
o و…

پس بهتر است برای سوال‌هایی که قرار است بعدا از جواب آن‌ها اطلاعات دیگری را بفهمیم، هدف سوال مشخص کنیم تا نتیجه دیگری از آن سوال نگیریم.

مثال

هدف سوال سوال هایی برای رسیدن به این هدف
میزان آشنایی با تکنولوژی آیا تا به حال از اینترنت خرید کرده‌اید؟ چه چیزی؟ غذا؟ لباس؟… از چه مجموعه‌ای؟

به جز اینستاگرام و تلگرام از چه برنامه‌های دیگری استفاده می‌کنید؟

اگر به برنامه‌ای مثل فتوشاپ نیاز داشته باشید خودتان نصب می‌کنید یا از شخصی که به کامپیوتر مسلط است کمک می‌خواهید؟
حساسیت به قیمت

 

 چه کالایی را به‌صورت روزانه خرید می‌کنید؟ شیر، پفک، سیگار ، …؟

قیمت آن کالا چقدر است؟

پارسال چقدر بوده است؟

معمولا وقتی می‌خواهید اسنپ یا تپسی بگیرید قیمت را در هر دو چک می‌کنید؟

اگر قرار باشد برای ۴ نفر از دوستانتان در سفر، شیرکاکائو بخرید ترجیح می‌دهید ۴ شیرکاکائو تک نفره بخرید یا یک شیر کاکائو بزرگ بگیرید و تقسیم‌ کنید که به صرفه‌تر باشد؟

 

تمرین ۳
با چه سوال‌هایی در پرسشنامه آنلاین می‌توانیم به اطلاعات زیر برسیم
هدف ۱) درون‌گرا یا برون‌گرا بودن مخاطبین
هدف ۲) ماجراجو بودن مخاطبین

[/ihc-hide-content]

 

ادامه همین موضوع ...(قبلی) اولین مرحله طراحی پرسونا: برنامه‌ریزی و تعریف مسئلهاگر زمان کافی برای فرآیند پرسونا نداریم، “پرسونای تک منظوره” را امتحان کنیم (بعدی)