سوال ذهنی در روایت | سوالاتی از جنس پیش‌بینی یا پس‌بینی؟ 

درباره تکنیک حذف صحبت کردیم، ما می‌توانیم با حذف بخشی از روایت در ذهن مخاطب سوال ذهنی ایجاد کنیم، در این مطلب می‌خواهیم این موضوع را بیشتر باز کرده و درباره سوال ذهنی در روایت کمی عمیق‌تر شویم. برای اینکه موضوع شفاف‌تر شود می‌توانیم از همین ابتدا با یک روایت ثابت شروع کنیم. «با انرژی تمام از خواب بیدار شد، از اون روزهایی بود که احساس می‌کرد به هرچیزی که می‌خواد میتونه برسه، از اون روزهایی که احساس میکنی تمام صحبت‌های انگیزشی دنیا برای تو خاطره است، سوار ماشین شد و با تمام خوشحالی راهی شرکت شد، انقدر خوشحال بود که یادش رفته بود امروز سه‌شنبه ۲۲ خرداد است، همان روزی که قرار بود با مدیرای شرکت، بره ارمنستان و در جلسه مهمی شرکت کنه، پروازش ساعت ۶ صبح بود و الان ساعت ۱۰:۴۳ دقیقه صبح…»

کنجکاوید بدانید ادامه داستان چه می‌شود؟ پیش‌بینی شما چیست؟ تا همینجای مطلب بخش اول را روشن کردیم، این جنس داستان‌ها از «تکنیک پیش‌بینی» استفاده می‌کنند، یعنی مخاطب در موقعیتی قرار می‌گیرد که به‌صورت ناخودآگاه شروع به پیش‌بینی می‌کند و معمولا این سبک داستان‌ها با سوال «یعنی چی میشه» همراهند.

بیایید در روایتگری تجاری مثالی را مرور کنیم تا موضوع شفاف‌تر شود، این تبلیغ را ببینید، اواسط تبلیغ که رسیدید فیلم را متوقف کنید و بپرسید به‌ چه دلیلی این کلیپ را تماشا می‌کنم؟ سوالی که در ذهن برجسته می‌شود سوالی از جنس پیش‌بینی است…

لحظه تماشای مسابقه فوتبال را در نظر بگیرید، سوالات زیادی از جنس پیش‌بینی جذابیت فوتبال را تشکیل می‌دهند، نتیجه چندچند می‌شود؟ مربی فلان بازیکن را وارد بازی می‌کند یا همچنان باید نیمکت نشین باشد؟ داور عادلانه قضاوت می‌کند؟ نیمه بعد بهتر بازی می‌کنند؟‌ می‌توانند گلی که خورده‌ایم را جبران کنند و …

در همین مسابقه فوتبال، همانطور که درگیر هیجانات بازی هستیم، داور سوت میزند و بازی را متوقف می‌کند، دوربین بخشی از زمین را نشان می‌دهد که انگار درگیری اتفاق افتاده است. چه سوالی در ذهن شما ایجاد می‌شود؟ «یعنی چی شده؟» این جنس سوال با پیش‌بینی‌ها تفاوت دارد، جنس آن «پس‌بینی» است. در سوالات پس‌بینی، می‌خواهیم اتفاقی در گذشته را کشف کنیم، اتفاقی که الان نتیجه آن‌ را می‌بینیم.

پس‌بینی‌ها چطور در روایت‌های تجاری ظاهر می‌شوند؟

[ihc-hide-content ihc_mb_type=”show” ihc_mb_who=”3,4,5,6″ ihc_mb_template=”3″ ]

در سوالاتی از جنس پس‌بینی، علت داستان حذف شده و معمولا از اواسط داستان روایت می‌شود، در هر دو حالت پس‌بینی و پیش‌بینی حس تعلیق وجود دارد، اما برای ایجاد سوالی از جنس پس‌بینی لازم است نتیجه‌ای عجیب را به‌تصویر بکشیم، نتایج مرسوم نمی‌توانند سوالاتی از جنس پس‌بینی را در ذهنمان ایجاد کنند.

کلیپ تبلیغاتی زیر را ببینید، با اتفاقی عجیب شروع می‌شود، حجم سفارشات آنقدر بالاست که تمام زنجیره تولید درگیر شده تا بتوانند پاسخگوی حجم سفارشات باشند. یعنی چی شده؟

به داستان اول همین مطلب برگردیم، شخصی که سرحال و پرانرژی از خواب بیدار می‌شود و احساس می‌کند زیباترین زندگی را دارد، در حالیکه فراموش کرده‌ است که امروز باید مدیران شرکت را در سفر به ارمنستان همراهی می‌کرده و … . گفتیم این روایت از تکنیک ایجاد سوال از نوع پیش‌بینی استفاده کرده است، چطور می‌شود همین روایت را طوری بازنویسی کنیم که مخاطب درگیر سوالی از نوع پس‌بینی شود؟

«با انرژی تمام از خواب بیدار شد، از اون روزهایی بود که احساس می‌کرد به هرچیزی که می‌خواد میتونه برسه، از اون روزهایی که احساس میکنی تمام صحبت‌های انگیزشی دنیا برای تو خاطره است، سوار ماشین شد و با تمام خوشحالی راهی شرکت شد، هیچ کس شرکت نیست، اما امروز که جمعه نیست! چطور ممکنه که حتی آقای جمشیدی که معمولا ساعت ۷ در اتاقش رو باز می‌کرد هم نیومده باشه!» یعنی چی شده؟

ایجاد سوال‌هایی از جنس پیش‌بینی و پس‌بینی از طریق عکس:
معمولا تصور تکنیک‌های روایتگری در فیلم یا متن‌های بلند ساده‌تر است و گاهی فکر می‌کنیم پیاده‌سازی آنها در عکس یا فضایی مانند اینستاگرام امکان‌پذیر نیست. تصور کنید عکسی با این سناریو منتشر کنیم «شخصی در حال بنزین زدن است و یک مار در نزدیکی پای او قرار دارد، شخص متوجه مار نشده و همچنان به بنزین زدن ادامه می‌دهد…» این عکس قابلیت این را دارد که سوالی از جنس پیش‌بینی در ذهن مخاطب ایجاد کند، بلافاصله سوال ذهنی در روایت شکل گرفته و از خود می‌پرسیم «یعنی چی میشه؟» و این سوال ذهنی می‌تواند عاملی تحریک کننده برای مطالعه کپشن باشد. می‌توانیم در کپشن از نتیجه هدر دادن بنزین بنویسیم، وقتی رفت‌وآمدهای غیرضروری داشته باشیم و بنزین را بدون ملاحظه مصرف کنیم، در واقع خطری را ندیده‌ایم که در نهایت زیان آن به خود ما می‌رسد، همان نیش مار.

در همین مثال چطور می‌تونیم عکس را طوری عوض کنیم که سوالی از جنس پس‌بینی در ذهن مخاطب ایجاد شود؟
تصور کنید «شخص در حالیکه نازل بنزین در دستانش است کنار ماشین نقش بر زمین شده است»، احتمالا چنین سوالی شکل می‌گیرد «یعنی چی شده؟» و اینبار سوالی از جنس پس‌بینی می‌تواند عامل تحریک مخاطب برای خواندن کپشن باشد.

می‌توانیم همین مسیر را ادامه دهیم، عکس‌هایی عجیب‌تر و سوال‌هایی بی‌جواب از جنس پس‌بینی و پیش‌بینی، بیایید حالت دیگری را هم به‌تصویر بکشیم تا موضوع شفاف‌تر شود. تصور کنید «خانواده‌ای دور یک میز نشسته‌اند، همه مشغول غذا هستند و روی میز یک مرغ درسته خام قرار دارد» یعنی چی‌شده؟ در کپشن برای تبلیغ زودپز نوشته‌ایم: گاهی فکر می‌کنیم غذا پخته است!

خوراک فکری و تمرین:
ایجاد سوال‌هایی از جنس پیش‌بینی و پس‌بینی می‌توانند خوراک فکری و تمرینی خوبی باشند، سعی کنید در طول روز با موبایل خود عکسی بگیرید که در ذهن مخاطب سوالی از جنس پیش‌بینی ایجاد کند، همین کار را برای سوالی از جنس پس‌بینی هم انجام دهید. یادگیری این روش و تمرین آن باعث می‌شود، روایت‌های جذاب‌تری بنویسیم و مخاطب را بیش از پیش همراه کنیم.

[/ihc-hide-content]